Harcerski Ośrodek Wodny

Państwo we wschodniej Europie, nad M. Bałtyckim

Strefa czasowa: GMT +2

Samochodowy znak rejestracyjny: LV

Domena internetowa: .lv

Prefiks telefoniczny: 371

Znak lotniczy: YL

Nazwa pełna polska: Republika Łotewska

Nazwy oryginalne: łot. Latvija , łot. Latvijas Republika

Strona WWW: www.am.gov.lv

Powierzchnia: 64,6 tys. km2

Ludność: 2,3 mln mieszkańców (2005)

Struktura narodowa: Łotysze 58%; Rosjanie 29%; Białorusini 4%; Ukraińcy 3%; Polacy 3%; Litwini 1%; inni 2%

Struktura wyznaniowa: protestanci 17% (gł. luteranie); katolicy 14%; prawosławni 8%; wyznawcy judaizmu 1%; inni 60% (gł. bezwyznaniowcy)

Stolica: Ryga

Ustrój: republika

Podział administracyjny: 26 okręgów (rajonas), 7 miast wydzielonych

Język urzędowy: łotewski (w użyciu rosyjski)

Jednostka monetarna: łat (LVL)

RYGA

Ryga (Riga) ma chłodny, północny, na poły skandynawski charakter. Surowe i dostojne, wzniesione z rozmachem miasto robi nie lada wrażenie.

Największą atrakcją jest bez wątpienia starówka. Turystów przyciągają tu od lat masywne mieszczańskie kamienice i zespół kamieniczek Trzej Bracia, gmachy kupieckiej gildii, resztki murów obronnych, wreszcie wąskie i brukowane uliczki. Warto rzucić okiem na ryski gotyk i secesję, na luterańską katedrę i jej słynne organy, uwagę zwracają również kościoły ze strzelistymi wieżami.

W centrum miasta, pod monumentalnym Pomnikiem Wolności leżą świeże kwiaty, składane są czerwono-biało-czerwone wieńce, palą się świeczki i znicze, kompania reprezentacyjna niczym przed grobem nieznanego żołnierza trzyma honorowe warty. Zdobiąca szczyt statuy kobieca postać w wyciągniętych ku niebu dłoniach dzierży trzy złote gwiazdy - symbol trzech historycznych prowincji Łotwy: Inflant, Kurlandii i Łatgalii.

By poznać Rygę, trzeba w niej po prostu trochę pobyć. Przygodą może okazać się błądzenie po zaułkach Starówki i odkrywanie coraz to nowych jej zakątków. Mimo że zajmuje ona jedynie 0,5 km2 z 307,2 km2 obszaru całego miasta, na każdym kroku spotyka się zabytkowe budowle, stare spichlerze, opustoszałe placyki, dziedzińce. Wzrok przyciąga także słynna ryska secesja, najładniej prezentując się przy Alberta iela, Elizabetes iela i Urlandes iela. Przed rozpoczęciem zwiedzania najlepiej zaopatrzyć się w Riga Card. Warto pamiętać, że wjazd samochodem na starówkę jest płatny. Przejażdżka bryczką kosztuje 2-5 Ls w zależności od długości trasy.

RYGA: ZAMEK RYSKI

Rigas pils (zamek ryski) powstał w latach 1330-1353 jako siedziba zakonu w Inflantach. Wielokrotne modernizacje doprowadziły do prawie całkowitej zatraty jego pierwotnych gotyckich kształtów.

Po przebudowie w latach 1491-1515 pojawiły się masywne baszty: dwie okrągłe i dwie kwadratowe. Dziś jedna z nich wraz z kawałkiem muru obronnego (wspaniale widoczne z brzegu Dźwiny) są najstarszymi zachowanymi fragmentami twierdzy. W wyniku prac budowlanych w XVIII i XX stuleciu powstał wczesnoklasycystyczny pałac mieszczący siedzibę rosyjskich władz gubernianych. W okresie międzywojennym urzędował w nim prezydent kraju, podobnie jak i od początku lat 90.

W pałacu mieszczą się trzy ważne muzea. Latvijas arzemju makslas muzejs (Łotewskie Muzeum Sztuki Obcej) gromadzi m.in. przedmioty ozdobne z okresu starożytnej Grecji i Rzymu, azjatycką porcelanę, malarstwo flamandzkie, niemieckie i włoskie z przełomu XVI i XIX w. Raina Latvijas Literaturas un makslas vestures muzejs (Muzeum Literatury i Historii Sztuki im. J. Rainisa) daje pewne rozeznanie w krajowym piśmiennictwie, teatrze i filmie. Najciekawsze z nich, Latvijas Vestures muzejs (Muzeum Historii Łotwy), znajduje się na trzecim piętrze i przedstawia dzieje kraju od zamierzchłych czasów po XIX w.

RYGA: DOMA BAZNICA

Katedra (187 na 43 m) uważana bywa za największy kościół w krajach nadbałtyckich. Kamień węgielny pod świątynię położono w 1211 r., a wzorem dla architektów i budowniczych była podobna świątynia w Ratzeburgu.

Katedrę wraz z XIII-wiecznymi obiektami klasztornymi wielokrotnie przebudowywano i modernizowano, dostosowując do aktualniej mody i stylu. Bez trudu można zatem dostrzec elementy romańskie, gotyckie czy barokowe. Do najstarszych części należą nawa poprzeczna, chór, kapituła, klasztorne krużganki. Mniej wiekowa jest manierystyczna 90-metrowa wieża z barokowym hełmem (1776 r.) i kopią figurki z 1595 r.

Bogato zdobione niegdyś wnętrze padło ofiarą rabunku w czasie walk reformacyjnych. Dziś można tu obejrzeć ładną barokową ambonę (1641 r.) oraz kilka epitafiów i nagrobków, w tym pochodzący z 1896 r. nagrobek Meinharda z Segelberg - pierwszego biskupa Rygi i Inflant. Również z XIX w. pochodzą witraże i malowidła szklane przedstawiające różne sceny z dziejów miasta i kraju, m.in. powitanie w Rydze szwedzkiego króla Gustawa Adolfa.

Jednak najważniejszą częścią wyposażenia pozostaje prospekt organowy (1601 r.) ze słynnymi organami, swego czasu jednymi z większych na świecie, a dziś czwartymi w Europie. Powstały w latach 1883-1884 i liczący 6768 piszczałek oraz 124 registry instrument jest dziełem firmy Walcker & Co. z wirtemberskiego miasteczka Ludwigsburg.

Zwiedzanie katedry 13.00- 17.00, sb. 10.00- 14.00. Nabożeństwa po łotewsku nd. 12.00. W kościele odbywają się okolicznościowe koncerty.

RYGA: SV. PETER BAZNICA

Bardzo charakterystyczny w panoramie Rygi jest Sv. Peterbaznica (kościół św. Piotra). Dzięki wysokiej i smukłej wieży widoczny jest niemal z każdego punktu na starówce, ale chyba najładniej prezentuje się z Akmens tilts.

Kościół wzmiankowany był po raz pierwszy w 1209 r. Na skutek przebudowy, początkiem XV w., uzyskał formę trójnawowej bazyliki z nawą główną długości 80 m i wysokości 30 m. Po katastrofie w 1666 r. wzniesiono na nowo całą fasadę zachodnią z ośmiokątną wieżą wysokości 122 m, która była wówczas największą drewnianą konstrukcją na świecie. Wieża oraz pozostałe drewniane części kościoła spłonęły jednak w 1731 r. 25 lat później dokonano jego odbudowy z polecenia cara Piotra I, który według legendy osobiście brał udział w gaszeniu pożaru. Po raz wtóry wieża padła ofiarą płomieni podczas II wojny światowej (29 VI 1941). Zrekonstruowana w latach 1968- 1973 ma dziś kilka metalowych hełmów i 123,5 m wysokości. Na 51. m znajduje się kopia zegara z 1746 r., z której co 3 godziny, między 9.00 a 21.00, rozlega się melodia ludowej pieśni łotewskiej, Riga dimd (dosłownie: Ryga dudni).

Środek kościoła służy różnym wystawom czasowym i koncertom. Z dawnego wystroju zachowało się kilka nagrobków, w tym epitafium rosyjskiego generała Barclay de Tolly - Szkota w służbie carskiej z czasów wojen napoleońskich. Wieża jest świetnym punktem widokowym. Wstęp na drugą galeryjkę (72 m) możliwy jest codz. oprócz pn. 10.00-19.00 (1 Ls).

RYGA: SV. JEKABA BAZNICA

Zbudowana ok. 1225 r. Sv. Jekaba baznica (kościół św. Jakuba) stanęła poza murami dla ludności osiadłej na podgrodziu. Ze wszystkich staromiejskich świątyń ta właśnie w największym stopniu zachowała do dziś gotyckie rysy.

Przykładem jest widoczna z daleka smukła wieża wysokości 80 m. Według legendy zawieszony na wieży kościelny dzwon (1480 r.) odzywa się zawsze, gdy przechodzi w jego pobliżu niewierna żona. W 1522 r. kościół przejęli protestanci, lecz 60 lat później, po wkroczeniu do miasta wojsk polskich przywrócono go katolikom - obecnie jest siedzibą katolickiego arcybiskupstwa. Obok stoi dwupiętrowy budynek parlamentu (saeima), wzniesiony w 1867 r. w stylu florenckiego renesansu.

RYGA: MIESZCZAŃSKIE KAMIENICZKI

Blisko kościoła św. Jakuba, przy bocznej uliczce Maza Pils podziwiać można zespół średniowiecznych kamieniczek, tzw. Tris brali (Trzej Bracia), przywodzących na myśl tallińskie Trzy Siostry - poza podobną nazwą nie mają jednak z nimi w zasadzie nic wspólnego.

Mieszczańskie domy zwracają uwagę przede wszystkim wspaniale zdobionymi, acz zupełnie różnymi od siebie frontonami. Kamieniczka pod nr. 17 po prawej stronie z gotyckim schodkowym szczytem. Otynkowana na biało, uchodzi za najstarszą zachowaną cywilną budowlę w mieście, wzniesioną gdzieś na przełomie XV i XVI w. XVII-wieczny dom po lewej stronie (nr 21) zdradza już wyraźne cechy barokowe, zaś bezwarunkowo najpiękniejsza jest środkowa kamienica (nr 19), pomalowana na żółto i wzniesiona w stylu niderlandzkiego manieryzmu (1646 r.). Urządzono w niej Latvijas Arhitekturas muzejs (Muzeum Architektury).

Przepiękne domy, głównie z XVII i XVIII w. spotyka się na całej Starówce, ale najwięcej jest ich przy Meistaru iela. Pod nr. 19 można podziwiać oryginalny Kaku nams (Dom Kotów), na którego wieżyczkach widnieją figurki dwóch czworonogów. Z kolei na Strelnieku laukums stoi Melngalvju nams (Dom Bractwa Czamogłowych), wspomniany już w 1334 r. jako pierwsza siedziba Wielkiej Gildii. W XV w. obiekt wydzierżawili czarnogłowi, przejmując go na własność w 1713 r. Piękna gotycka kamieniczka z czerwonej cegły uległa zniszczeniu podczas ostatniej wojny (1941 r.). Obecnie trwają prace rekonstrukcyjne, których ukończenie planuje się na 2001 r.

RYGA: GILDIE

Interesującymi obiektami są również gildie kupieckie, typowe dla krajów nadbałtyckich. Oryginalne budynki średniowiecznych gildii nie zachowały się, a te, które oglądać można dzisiaj pochodzą z poł. XIX w.

Maza gilde (Mała gildia) przy Amatu iela 5 powstała w latach 1864-1866 i dość udanie imituje angielski neogotyk w tudorskiej wersji. Środek zdobią witraże z herbami poszczególnych cechów oraz portretami ich mistrzów, widoczki Rygi. Petersburga, Moskwy, Bremy, Lubeki, Hamburga i Rostoku.

Obok, przy Amatu iela 6, wznosi się okazała Liela gilde (Wielka Gildia) z neogotyckim frontonem, wzniesiona w latach 1851-1857 przy wykorzystaniu elementów pierwotnego obiektu stojącego na tym miejscu od średniowiecza. Dzięki temu zachowała się XV-wieczna Izba Minsterska z Białą Salą, zdobione sklepieniem krzyżowo-żebrowym podtrzymywanym przez 6 filigranowych kolumn. Kwadratowe pomieszczenie obok, zwane Ligavas kambaris (Sala Narzeczonej) pochodzi z 1521 r. Wielka Gildia służy obecnie ryskiej filharmonii jako sala koncertowa.

RYGA: MURY OBRONNE

Jekaba iela prowadzi do malutkiej Zviedru varti (Brama Szwedzka), wykutej w ciągu kamieniczek pod koniec panowania szwedzkiego (1698 r.), po przejściu przez bramę dociera się na Torna iela, dość popularny trakt spacerowy z odnowionym w latach 1885-1887 fragmentem murów miejskich.

Ryskie fortyfikacje pierwotnie liczyły 28 wież i baszt obronnych, o ich dawnej świetności niech świadczy postawiona na nowo czworoboczna Ramera tomis. Jedyny obiekt zachowany do dziś w oryginalnej postaci to ogromna Pulvertornis (Baszta Prochowa), przy końcu traktu, na rogu z Smilsu iela. Wzniesiona po raz pierwszy przed 1330 r. z czerwonej cegły budowla imponuje swoimi rozmiarami - 26 m wysokości przy średnicy 14,5 m i grubości ścian ponad 2,5 m.

Od 1919 r. wnętrza baszty wykorzystywane są przez Kara muzejs (Muzeum Wojenne; 10.00-17.00. oprócz pn. i wt.; 0,50 Ls), w którym można zapoznać się z fotografiami i pamiątkami z okresu obu wojen światowych. W czasach radzieckich było tu Muzeum Rewolucji ŁSRR.

RYGA: MUZEA

W Rydze jest blisko 50 muzeów. Nie ma oczywiście sensu chodzić po wszystkich, lepiej dokonać wyboru w zależności od zainteresowań.

Warto pamiętać o Rigas Vestures un kugniecibas muzejs (Muzeum Historii Rygi i Nawigacji) przy Palasta iela 4 (tel. 7212051; 11.00-17.00, zamkn. pn. i wt.; 1 Ls), Valsts makslas muzejs (Muzeum Sztuk Pięknych) przy Valdemara iela 10 a (tel. 7325021; 11.00-17.00., zamkn. we wt.; 1,40 Ls} i Dekorativas makslas muzejs (Muzeum Sztuk Stosowanych) na Skarnu iela 10/20 (tel. 7222235 i 7227833; 11.00-17.00, oprócz pn., 0.50 Ls).

Do ciekawszych muzeów należy Rigas Kino muzejs (Ryskie Muzeum Kina). Smerla 3 (tel. 7520655 i 7545099; 11.00-17.00; oprócz pn. i nd.), Latvijas Fotografijas muzejs (Łotewskie Muzeum Fotografii). Marstalu 8 (tel. 7227231 i 7222713; śr. i cz. 13.00-1 9.00, pt. i sb. 11.00-17.00, nd. 11.00-15.00; 0.60 Ls) i Lattelekom muzejs (Muzeum Telekomunikacji), Brivibas 33 (tel. 7240004; cz. 11.00-17.00). Z dość specjalistyczną tematyką można zapoznać się w P. Stradina medicinas muzejs (Muzeum Historii Medycyny im. P. Stradinsa) przy Antonijas 1 (tel. 7334223, 11.00-17.00, zamkn. nd.. pn. oraz każdy ostatni pt. miesiąca; 1 -2 Ls) i Latvijas Ugunsdzesibas muzejs (Łotewskie Muzeum Pożarnictwa). Hanzas 5 (tel. 7333306, 10.00-17.00, zamknięte pn. i wt.; 0,20 Ls).

W Vaska figuru muzejs (Muzeum Figur Woskowych) przy Valnu 9 (tel. 7216118 i 7287939, wt.-nd. 10.00-19.00; 0,80 Ls) można zobaczyć postacie wielu zasłużonych dla historii i kultury ludzi - są tu m.in. Krisjanis Barons, Janis Rainis, Karlis Ulmanis. Placówka ma być niebawem przeniesiona na Skarnu 22 przy punkcie informacji turystycznej.

Muzejs "Ebreji Latvija" (Muzeum "Żydzi na Łotwie") przy Skolas iela 6 (12.00-17.00, zamkn. sb. i nd.) opisuje dzieje ludności żydowskiej w mieście i całym kraju.

RYGA: PARKI

Ryga jest miastem zieleni, o czym świadczy 15 parków miejskich, 7 leśnych i ok. 150 małych zieleńców o łącznej powierzchni 7000 ha. Obok licznych parków i bulwarów w centrum jest sporo terenów zielonych w różnych dzielnicach.

Najpopularniejszym od okresu międzywojennego terenem wypoczynku świątecznego jest Mezaparks (Park Leśny) rozciągający się na zachodnim brzegu Kisezers. Na powierzchnię ponad 420 ha składa się w dużym stopniu las świerkowy. Na początku wieku Mezaparks był dzielnicą zamieszkaną przez elitę miejską, o czym świadczą eleganckie stare wille. Dziś na terenie parku znajdują się restauracje, kawiarnie, teatr letni i estrada muzyczna, urządzenia sportowe i rekreacyjne.

Jest tu również 16-hektarowy ogród zoologiczny (tel. 7518669; 10.00-16.00) założony w 1912 r. Wśród ponad 3 tys. zwierząt kilkuset gatunków najwięcej jest zebr, wielbłądów, niedźwiedzi brunatnych i polarnych. Zoo może pochwalić się także największym na świecie stadem osłów tybetańskich. Obok niego jest ogród botaniczny.

JURMAŁA

Słowo Jurmała (Jurmala) pobudza wyobraźnię, słychać w nim szum morskich fal, wieje od niego bałtycką bryzą - i nic dziwnego, dosłownie oznacza bowiem morski brzeg.

Jest znanym ośrodkiem wypoczynkowym i uzdrowiskiem, słynie z łagodnego mikroklimatu, sosnowych lasów, źródeł mineralnych i borowin, ale przede wszystkim z płytkich i ciepłych wód Zatoki Ryskiej oraz przepięknej, piaszczystej plaży ciągnącej się kilometrami przez całą miejscowość.

Tak naprawdę Jurmała to nie jedna miejscowość - oficjalnie powstała dopiero w 1959 r. z kilkunastu odrębnych letnisk, połączonych w jeden organizm miejski składający się z Priedaine, Bulluciems, Lielupe, Bulduri, Dzintari, Majori, Dubulti, Jaundubulti, Pumpuri, Melluzi, Asari, Vaivari, Kauguri, Kaugurciems, Sloka i Kemeri. Jurmała liczy 59 tys. mieszkańców. Centrum administracyjne mieści się w Dubulti, zaś turystyczne w Majori.

Do Jurmali kursuje pełna uroku kolejka elektryczna - powolna, ale za to punktualna i tania. Jadący w czasach Związku Radzieckiego autostradą do Jurmali żartowali, że są "przynajmniej 10 min w Ameryce". Dziś mkną po niej błyszczące jeepy ze spragnionymi słońca, morskich plaż i zachodniego luksusu turystami ze wszystkich niemal rejonów byłego ZSRR.